فرسودگی شغلی یک اصطلاح نسبتاً جدید برای یک تجربه رایج است. به گفته روانشناس هربرت فرودنبرگر، که اولین بار در سال 1974 از این اصطلاح استفاده کرد، آن را چنین تعریف کرد که فرسودگی در محل کار چیزی فراتر از کمی “استرس” داشتن است. اگر فرسودگی در شغل کنترل نشود، میتواند به عنوان یک بیماری جسمی، روانی و عاطفی نشان داده شود و در نتیجه تأثیرات بسیار مخربی در مسیر دارد.
گزارش جدید گالوپ ورخومن نشان داد که 25 درصد از کارمندان «اکثر اوقات» یا «همیشه» فرسودگی در محل کار را تجربه میکنند. به این معنی است که برای یک چهارم نیروی کار، انرژی، انگیزه و بهره وری در حال کاهش است. هر چه فرسودگی شغلی شدیدتر باشد، انجام تعهدات حرفه‌ای دشوارتر است. بنابراین مهم است که علائم را بشناسید و بدانید که چگونه باید بهبود پیدا کنید.
مطالعه بیشتر: آشنایی با نرم افزار داشبورد مدیریتی و امکانات آن
فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی چیست؟
فرودنبرگر در کتاب خود، با عنوان”فرسودگی شغلی: هزینه بالای عملکرد بالا” فرسودگی در محل کار را اینگونه تعریف می‌کند: «از بین رفتن انگیزه یا هدف، به ویژه زمانی که وفاداری فرد به یک علت یا رابطه نمی‌تواند به نتایج مورد نظر دست یابد»
فرسودگی در محل کار با سه علامت اصلی مشخص می‌شود:
- کمبود انگیزه
- عدم لذت در شغل
- عدم اعتقاد به توانایی خود برای تکمیل وظایف (احساس ناکارآمدی)
اگر متوجه شدید که با ساده‌ترین کارها دست و پنجه نرم می‌کنید، به راحتی از همکاران یا عزیزانتان ناامید می‌شوید و احساس می‌کنید که نمی‌توانید کاری را به خوبی انجام دهید، ممکن است دچار فرسودگی شغلی شده باشید.
مطالعه بیشتر: 4 مرحله چرخه مدیریت عملکرد کارکنان چیست؟
آنچه تحقیقات در مورد فرسودگی شغلی می‌گوید
سازمان جهانی بهداشت (WHO) فرسودگی شغلی را به عنوان «وضعیت فرسودگی حیاتی» تعریف می‌کند که تنها نوک قله کوه یخ فرسودگی است. در سال 2020، 41 درصد از کارمندانی که مورد بررسی قرار گرفته بودند، نشان دادند که در میان همه‌گیری کووید-19 از استرس ناشی از مدیریت کار خسته شده‌اند. در مقایسه با مطالعه مشابهی که تنها چند ماه قبل انجام شده بود نشان داد که حدود 23 درصد از کارکنان فرسودگی در محل کار نشان داده اند.
به دلیل شیوع فرسودگی و استرس در محل کار و تأثیر عمیقی که میتواند بر بهره وری و سلامت داشته باشد، WHO تعریف خود را از فرسودگی شغلی در ویرایش یازدهم طبقه بندی بین المللی بیماری‌ها گسترش داد. اکنون به عنوان یک “پدیده شغلی” شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که “استرس مزمن محل کار با موفقیت مدیریت نشده باشد.”
مطالعه بیشتر: تفاوت کنترل پروژه و مدیریت پروژه چیست؟
3 نوع فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی را می‌توان بیشتر به سه زیر دسته تقسیم کرد:
1-فرسودگی اضافه بار
بار بیش از حد چیزی است که اکثر مردم هنگام تصور فرسودگی به آن فکر میکنند. اکثر افراد زمانی با سرعتی ناپایدار به کار خود ادامه می‌دهند که در پی موفقیت، امنیت مالی یا به رسمیت شناخته شدن باشد.
2-فرسودگی شغلی کم چالش
هم حجم کاری سنگین و هم نداشتن شغل سخت می‌توانند باعث فرسودگی در محل کار شوند. افراد برای اینکه از شغل خود راضی باشند باید احساس کنند که تحریک شده و درگیر هستند. بدون اشتیاق به کاری که انجام می‌دهید، علاقه خود را از دست داده و ارتباط خود را قطع می‌کنید.
3-نادیده گرفتن فرسودگی شغلی
افراد زمانی که فاقد حس جهت و اختیار هستند، در محل کار درماندگی را تجربه میکنند. زمانی که احساس می‌کنید کاری که انجام می‌دهید تفاوتی ایجاد نمی‌کند، انگیزه ماندن در آن محیط برای شما دشوار است. اگر کارمندان احساس کنند کار خیلی پیچیده است یا کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد، خسته خواهند شد.
مطالعه بیشتر: مراحل و ابزارهای برنامه ریزی پروژه
علائم اولیه فرسودگی شغلی چیست؟
دانشمندانی که در ابتدا فرسودگی شغلی را به عنوان یک بیماری شناسایی کردند، فرودنبرگر و گیل نورث، مراحل فرسودگی در محل کار را تشریح کردند:
- اجبار برای اثبات خود
- سخت‌تر کار کردن
- بی توجهی به نیازهای شخصی
- جابجایی درگیری
- تجدید نظر در ارزش‌ها (کار به استثنای هر چیز دیگری)
- انکار مشکلات در حال ظهور
- تغییرات رفتاری عجیب
- زوال شخصیت (ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران یا نیازهای خود)
- پوچی درونی
- افسردگی
مطالعه بیشتر: نحوه استفاده از اسکرام در مدیریت پروژه
سندرم فرسودگی شغلی
مانند هر بیماری دیگری، ترفند مدیریت موفقیت آمیز فرسودگی شغلی این است که علائم اولیه را پیدا کنید و بلافاصله درمان آن‌ها را شروع کنید. فرسودگی در محل کار پدیده‌ای یک شبه نیست.
تعریف رسمی فرسودگی شغلی شامل سه معیار اصلی است. با این حال، شاخص‌های اولیه فرسودگی شغلی میتواند غیرقابل تشخیص باشد و برای افراد مختلف متفاوت به نظر برسد. در اینجا برخی از علائم اولیه فرسودگی شغلی قابل چشم پوشی هستند:
«احساس کاهش انرژی یا خستگی» ممکن است مانند احساس خستگی بدون توجه به میزان خواب، ناتوانی در آرامش، تغییر در الگوی خواب، بدن درد، بیمار شدن یا احساس بیماری بیشتر، حذف وعده‌های غذایی، احساس بی‌حالی و بی‌انگیزگی در زمینه‌های غیر کاری زندگی به نظر برسد.
“افزایش فاصله ذهنی از کار” میتواند به صورت اجتناب، تحریک پذیری، به تعویق انداختن کار، فراموشی، عدم تمرکز، دیر رسیدن یا زودتر از موعد کار، بدبینی و مشکل در انجام یا تکمیل وظایف ظاهر شود.
«کاهش کارآیی حرفه ای» میتواند به صورت عدم تمایل به برقراری ارتباط با همکاران، تأخیر در تکمیل وظایف مهم، عدم علاقه به ادامه، کار بر روی پروژه‌‌های دیگر در طول زمان کار، و احساس گم شدن یا قطع ارتباط در جلسات ظاهر شود.
مطالعه بیشتر: 7 روش کاربردی و پرطرفدار انواع مدیریت پروژه
5 مرحله فرسودگی شغلی
دانشگاه ایالتی وینونا در تحقیقات خود در مورد فرسودگی شغلی، آن را به پنج مرحله ساده‌تر می‌کند:
1. مرحله ماه عسل
شما از کاری که انجام می‌دهید و نحوه انجام آن هیجان زده هستید. شما احساس خلاقیت، انرژی و سرزندگی می‌کنید. برای شما مهم نیست که ناهار را حذف کنید یا تا دیروقت کار کنید، زیرا از سرمایه گذاری جدید خود بسیار هیجان زده هستید.
2. عمل متعادل کننده
همه چیز خوب است، اما کار درخشش خود را از دست داده است. روزهای خوب و روزهای بد دارید. حتی اگر بتوانید عملکرد خود را در محل کار حفظ کنید، متوجه خواهید شد که کار انرژی بیشتری از شما می‌گیرد. ممکن است شروع به فراموش کردن چیزها کنید یا به دلیل شروع استرس نتوانید بخوابید.
3. علائم استرس مزمن
ممکن است برای گذراندن روز به کافئین نیاز داشته باشید یا ممکن است بیش از حد خسته، بی‌تفاوت یا هر دو باشید. احساس افسردگی، بدبینی یا شک دارید که همه این‌ها میتواند تغییر کند. حتی ممکن است دچار ترس‌های شنبه شروع هفته شوید و با گذشت زمان بدتر شود. آخر هفته‌های خود را با استرس در مورد هفته کاری آینده سپری می‌کنید.
4. فرسودگی شغلی
شما شروع به احساس علائم ذهنی، عاطفی و جسمی فرسودگی می‌کنید. ممکن است شروع به نادیده گرفتن کار، به تعویق انداختن یا از دست دادن ددلاین‌ها باشید. یا حتی ممکن است به ترک کار فکر کنید، به عبارتی هر چیزی برای رهایی از موقعیت خود!
5. گرفتاری درونی
اصطلاح “گرفتاری درونی” به این معنی است که فرسودگی شغلی به تنظیمات پیش فرض جدید شما تبدیل شده است. ممکن است نتوانید زمانی را به یاد بیاورید که این احساس را داشته اید. در این مرحله، قبل از اینکه بفهمید فرسودگی شغلی دلیل اصلی است، ممکن است تشخیص داده شود که دچار اضطراب یا افسردگی هستید.
مطالعه بیشتر: کنترل کارمندان و توانمندسازی کارکنان در محل کار
10 راه برای درمان و کنترل فرسودگی شغلی
در اینجا چند راه وجود دارد که می‌توانید از فرسودگی شغلی (بدون نیاز به ترک شغل خود) خلاص شوید:
1-به احساسات خود توجه کنید
فرسودگی شغلی از احساسات جدایی ناپذیر است. توجه به احساساتی که به وجود می‌آیند و زمانی که بروز میکنند میتواند به شما کمک کند تا قبل از تبدیل شدن به فرسودگی، رنجش، ناامیدی و سرخوردگی را مدیریت کنید.
2-مرزهای خود را بررسی کنید
اگر احساس کنیم با تعیین مرزهای سالم، بر زمان و منابع خود کنترل داریم، کمتر احساس خستگی و گیجی می‌کنیم.
3-علایق خارج از کار را پرورش دهید
طبق تعریف، فرسودگی شغلی یک پدیده مرتبط با کار است. اما سلامتی ما در سایر زمینه‌های زندگی به نشاط ما در محل کار کمک می‌کند. این بخش مهمی از تعادل کار و زندگی است.
4-ایجاد روابط با همکاران
یکی از عوامل خطر برای فرسودگی شغلی که دکتر ماسلاخ شناسایی کرد، فقدان اجتماع است. توسعه روابط در محل کار به شما احساس تعلق، دسترسی به منابع مشترک می‌دهد و کمک خواستن را آسان‌تر می‌کند.
5-کار را در محل کار خود ادامه دهید
سعی کنید یک برنامه کاری تنظیم کنید و به آن پایبند باشید که به شما امکان می‌دهد سایر اولویت‌های مهم زندگی شخصی خود را به گونه‌ای انجام دهید که برای شما متعادل باشد.
6-به دنبال یک برد سریع باشید
یکی از معیارهای کلیدی فرسودگی شغلی، احساس ناکارآمدی است. با این حال، می‌توانید کارآمدی خود را افزایش دهید و پیروزی در هر زمینه‌ای از زندگی‌تان باعث می‌شود در کار احساس توانایی بیشتری داشته باشید.
7-نگرانی‌های خود را با یک مدیر در میان بگذارید
خطر فرسودگی شغلی اغلب در سطح سازمانی ایجاد یا کاهش می‌یابد. تیم رهبری شما ممکن است تفاوت قابل توجهی در نحوه دید شما از محل کار و منابع در دسترس شما ایجاد کند.
8-مراقب سلامت جسمانی خود باشید
یکی از مراحل فرسودگی شغلی عدم علاقه به خودمراقبتی است. برای نیازهای اولیه مانند غذا، آب، ورزش با دیگران وقت بگذارید. اگر ساعت‌های طولانی کار می‌کنید، مطمئن شوید که خواب کافی دارید.
9-ذهن آگاهی را تمرین کنید
وقتی لیست کارهای خود را مقدم بر نیازهای خود قرار می‌دهید، به راحتی دچار فرسودگی شغلی می‌شوید. عادت کنید با خودتان چک کنید. می‌توانید یک یادآوری را روی تلفن خود تنظیم کنید یا چند دقیقه برای تنفس بین جلسات پشت سر هم برنامه‌ریزی کنید.
10-کمک بخواهید
فرسودگی شغلی اغلب نتیجه بارهای کاری طاقت فرسا، اولویت‌های متضاد و ارزش‌های برآورده نشده است. اما به همان اندازه اغلب از نیازهای بیان نشده ناشی می‌شود.
و در آخر…
فرسودگی شغلی یک پدیده محل کار است، اما اثرات فرسودگی شغلی میتواند زندگی شخصی و خانوادگی شما را خراب کند. فرسودگی در محل کار میتواند جدی و ناتوان کننده باشد. تاثیری که میتواند بر زندگی شما داشته باشد را دست کم نگیرید.
فرسودگی شغلی چیزی نیست که فقط برای شما اتفاق بیفتد. می‌توانید به عواملی که در فرسودگی شما نقش دارند نگاهی دقیق بیندازید و برای بهبود حداقل برخی از آن‌ها انتخاب‌های جدیدی انجام دهید.
