انواع مدیریت پروژه و روش‌های آن مجموعه‌ای از اصول، ابزارها و تکنیک‌هایی است که برای برنامه ریزی، اجرا و مدیریت پروژهها استفاده میشود. روش‌های مدیریت پروژه به مدیران پروژه کمک می‌کند تا اعضای تیم را رهبری و کار را مدیریت کنند و در عین حال همکاری تیم را بهبود بخشند.
روش‌های مدیریت پروژه بسیار متفاوتی وجود دارد و همگی مزایا و معایبی دارند. برخی از آنها در صنایع یا پروژه‌های خاص بهتر عمل می‌کنند، بنابراین باید در مورد روش‌های مدیریت پروژه بیاموزید تا تصمیم بگیرید که کدام یک برای شما بهتر است. این بدان معناست که کار روزانه شما به عنوان مدیر پروژه در ساخت و ساز با استفاده از رویکرد Waterfall بسیار متفاوت از یک مدیر پروژه فناوری اطلاعات است که از Scrum برای جمع آوری تیم خود استفاده می‌کند. در ادامه نگاهی به انواع مدیریت پروژه داریم.
مطالعه بیشتر: بررسی کاربردهای یک نرم افزار مدیریت پروژه
نرم افزار مدیریت پروژه
نرم افزار مدیریت پروژه
از مهم ترین نکاتی که هر مدیر پروژه باید همواره در نظر داشته باشد این است که فقط یک مدل و روش برای مدیریت پروژه وجود ندارد و نمی‌توان برای همه پروژهها از یک روش ثابت استفاده کنید. ایجاد زبان مشترک بین تمام عوامل پروژه و اطمینان از اجرای صحیح و به موقع کارها از عوامل مهم موفقیت در هر پروژه می‌باشد. برپایی یک نظام جامع و عملیاتی مدیریت پروژه مبتنی بر استانداردهای رایج، مدیران پروژه را اجرا و پیشبرد اهداف پروژه کمک کرده و یک نظام هماهنگ و یکپارچه ایجاد می‌کند.
نرم‌افزار مدیریت پروژه مپ از مجوعه نرم افزارهای تولیدی شرکت دانش بنیان یسناپارس می‌باشد که این نرم افزار منطبق بر استانداردهای PMBOK – Sixth Edition) 2017) و ISO21500:2012 طراحی شده و با هدف ایجاد یک بستر جامع و کامل برای کنترل پروژه ارائه میشود. گستره کاربری این نرم‌افزار در حوزه مدیریت پروژه منحصر به نوع و یا سطح خاصی از پروژه نبوده و طیف وسیعی از انواع پروژهها را پوشش می‌دهد. مدیران ارشد یک سازمان پروژه‌محور یا مدیر پروژه‌ای که اجرای یک یا چند پروژه را در دستور کار خود دارند، با کمک این بستر نرم افزاری می‌توانند موفقیت پروژهها را در انطباق با اهداف و انتظارات تعیین شده، تضمین کنند.
نرم‌افزار جامع مدیریت پروژه مپ، قابلیت مدیریت در حوزه‌های مختلف را دارد و این توانایی را به مدیران پروژه می‌دهد که بتوانند جهت مدیریت طرح و یا مدیریت پورتفولیوی پروژه نیز از آن بهره ببرند و موفقیت پروژهها را در انطباق با اهداف و انتظارات تعیین شده، تضمین نمایند. چند زبانه بودن پلتفرم نرم‌افزاری مپ نیز محدودیت جغرافیایی کاربرد آن را از بین برده است. نقاط تمایز متعدد این نرم‌افزار با سایر نرم‌افزارهای مدیریت پروژه داخلی و خارجی شناخته شده، برگ برنده دیگری برای این محصول دانش بنیان به شمار می‌رود.
مطالعه بیشتر: مقایسه مدیریت سبد پروژه و مدیریت پروژه
انواع رویکردها و روش‌های مدیریت پروژه
رویکرد و انواع مدیریت پروژه یک فلسفه یا مجموعه‌ای از اصولی است که نحوه رسیدگی به یک پروژه را توصیف می‌کند. از طرف دیگر روش شناسی مجموعه واقعی قوانین و شیوه‌های مورد استفاده برای اجرای یک رویکرد است.
1. آبشار (Waterfall)
آبشار از انواع مدیریت پروژه، اغلب رویکرد مدیریت پروژه “سنتی” نامیده میشود. در رویکردهای سنتی، پروژهها در یک مرحله و به ترتیب متوالی تکمیل می‌شوند مانند آبشاری که از مجموعه‌ای از سنگ ها سرازیر میشود.
زمان استفاده
آبشار روشی از مدیریت پروژه است که معمولاً در پروژه‌هایی با محدودیت‌ها و انتظارات قوی یا با حداقل تغییرات پیش بینی شده در طرح پروژه به کار می‌رود. رویکرد آبشار می‌تواند برای پروژه‌هایی مانند ساخت خانه‌ها موثر باشد، جایی که یک مرحله باید قبل از شروع مراحل دیگر تکمیل شود، یا زمانی که زمان‌بندی، بودجه، مقررات یا عوامل دیگر لازم است پروژه شما نتیجه‌ای قابل پیش‌بینی داشته باشد.
2. Lean
یکی دیگر از سبک‌های انواع مدیریت پروژه، Lean است که ریشه در صنعت تولید دارد (به طور دقیق، خودروهای تویوتا). هدف آن کاهش ضایعات و افزایش کارایی است. تمرکز بر ارزش از دیدگاه مشتری و ترسیم کل پروژه در ابتدا برای شناسایی فرصت‌های ارزش آفرین و اقدامات کاهش ضایعات دو اصل مهم Lean هستند.
زمان استفاده
زمانی که به دنبال کاهش هزینه‌ها، کوتاه کردن زمان‌بندی و بهبود رضایت مشتری هستید، Lean می‌تواند یک رویکرد مدیریت پروژه مفید باشد. بهتر است برای پروژه‌هایی استفاده شود که انعطاف پذیری و تغییر را پیش بینی می‌کنند.
3. چابک (Agile)
از انواع مدیریت پروژه که بر اساس مراحل کوچک و افزایشی ساخته شده است می‌توان به روش چابک اشاره کرد. چابک برای پروژه‌هایی که اطلاعات جدید و شرایط پیش بینی نشده مکرر دارند، ترجیح داده میشود، چرا که به گونه‌ای ساخته شده است که انعطاف پذیر باشد و به راحتی تغییرات را در خود جای دهد.
اصول دوازده گانه چابک در Manifesto Agile که در سال 2001 توسط مدیران پروژه در توسعه نرم افزار نوشته شده است، گنجانده شده است.
زمان استفاده
چابک برای پروژه‌های صنایعی مناسب است که انتظار مقدار مشخصی از نوسانات را دارند، یا در پروژه‌هایی که نمی‌توان از همان ابتدا همه جزئیات را دانست. از آنجایی که تغییرات تقریباً همیشه در صنعت توسعه نرم افزار وجود دارد، مدیریت پروژه چابک کاربرد زیادی دارد. همچنین اگر در حال راه‌اندازی محصول جدیدی هستید و تا پایان پروژه مطمئن نیستید که نقطه‌ی دردسر کجاست، ممکن است از استراتژی چابک استفاده کنید.
4. کانبان (Kanban)
کانبان که در زبان ژاپنی به معنای تابلو می‌باشد، روشی برای تجسم گردش کار یک پروژه است. در کانبان، وظایف یک پروژه به صورت کارت‌هایی بر روی یک برد فیزیکی یا دیجیتال تقسیم می‌شوند، نمایش داده می‌شوند. با پیشرفت در کارها، کارت‌ها تا تکمیل شدن به ستون بعدی می‌روند. روش کانبان بر گردش کار مداوم تاکید دارد
زمان استفاده
Kanban برای پروژه‌هایی که حاوی چندین کار هستند که باید به طور همزمان انجام شوند، به دلیل نحوه نمایش بصری وظایف، به خوبی کار می‌کند. Kanban اغلب همراه با روش‌های دیگر مانند Scrum یا Lean استفاده میشود.
5. اسکرام (Scrum)
اسکرام پرکاربردترین نوع متدولوژی Agile است که بیش از 66 درصد از پذیرندگان چابک از اسکرام استفاده می‌کنند. اسکرام اصول Agile را از طریق تیم‌های کوچک، چرخه‌های توسعه کوتاه، ارتباطات مکرر و نقش‌های تعیین‌شده اجرا می‌کند تا پروژه را سازماندهی و در مسیر خود نگه دارد.
زمان استفاده
اسکرام می‌تواند یک راه قدرتمند برای مقابله با پروژه‌هایی باشد که با تغییر و انطباق پیشرفت می‌کنند. مانند Agile، اغلب برای پروژه‌هایی صنایعی که تغییرات مکرر یا ناشناخته‌ها را پیش بینی می‌کنند، استفاده میشود.
6. PMI / PMBOK
PMI مخفف موسسه مدیریت پروژه است. PMI یک انجمن غیرانتفاعی برای گواهینامه مدیریت پروژه و سازمان استاندارد است. این روش از انواع مدیریت پروژه فقط یک روش نیست بلکه یک راهنما است که شامل مجموعه‌ای از استانداردها می‌باشد که مدیریت پروژه را مشخص می‌کند.
PMBOK مخفف دانش مدیریت پروژه است. PMBOKمجموعه‌ای از اصطلاحات استاندارد و دستورالعمل‌های مدیریت پروژه است که بیان می‌کند، پنج گروه فرآیندی وجود دارد که تقریباً در هر پروژه رایج هستندکه عبارتند از:
- شروع: شروع یک پروژه جدید یا مرحله جدید یک پروژه موجود.
- برنامه ریزی: برنامه ریزی جایی است که دامنه پروژه، اهداف و چگونگی دستیابی به اهداف تعریف میشود.
- اجرا: اجرا انجام کارهایی است که در برنامه مدیریت پروژه تعریف شده است.
- نظارت و کنترل: ردیابی، بررسی و تنظیم پیشرفت و عملکرد می‌باشد.
- اختتامیه: نتیجه گیری تمامی فعالیت‌ها در کلیه گروه‌های فرآیندی برای بستن رسمی پروژه.
زمان استفاده
PMBOK بیشتر یک راهنمای مرجع است تا یک روش مدیریت واقعی پروژه. به همین جهت شما نمی‌توانید PMI / PMBOK را در یک پروژه پیاده سازی کنید. اما می‌توانید از آن برای مواقعی که می‌خواهید بهترین روش‌های پروژه خود را بسنجید مورد استفاده قرار دهید.
مطالعه بیشتر: طرح توجیهی در مدیریت پروژه به چه معناست ؟
7. شش سیگما (Six Sigma)
Six Sigma از انواع مدیریت پروژه می‌باشد که اولین بار این روش توسط مهندسان در موتورولا در سال ۱۹۸۶ ارائه شده است. هدف آن بهبود کیفیت با کاهش تعداد خطاها در یک فرآیند با شناسایی مواردی که کار نمی‌کنند و سپس حذف آنها از فرآیند است. برای این روش از روش‌های مدیریت کیفیت که بیشتر تجربی و آماری است،مهارت افراد متخصص در این روش‌ها استفاده میشود.
انواع مدیریت پروژه در صنایع
مدیر پروژه نقش اصلی در بسیاری از صنایع مختلف است. اگرچه اصول اولیه کاری که آنها انجام می‌دهند یکسان است اما پروژهها را برای تحقق اهداف و در عین حال بر اساس برنامه زمان بندی و در چارچوب بودجه هدایت می‌کند. جزئیات کارهایی که آنها انجام می‌دهند می‌تواند متفاوت باشد.
- ساخت و ساز: یک مدیر پروژه ساخت و ساز، افراد و منابع را سازماندهی می‌کند تا بر روند ساخت سازه‌ها مانند خانه‌ها و ساختمان‌های اداری نظارت کند. مدیر پروژه به طور کلی با معماران و مهندسان همکاری نزدیک دارد.
- IT: یک مدیر پروژه فناوری اطلاعات، با تیم‌هایی برای حل مشکلات مربوط به فناوری اطلاعات در یک شرکت کار می‌کند. آنها می‌توانند برای مثال پروژه‌ای را برای نصب نرم‌افزار جدید در سراسر یک شرکت، به‌روزرسانی شبکه‌ها یا کمک به ارائه خدمات رایانش ابری انجام دهند.
- توسعه نرم افزار: مدیران پروژه نرم افزاری، تیم‌های پروژه را برای توسعه نرم افزارهای جدید و به روز رسانی هماهنگ می‌کنند. آنها ممکن است تجربه حرفه‌ای در توسعه نرم افزار داشته باشند.
- مراقبت‌های بهداشتی: یک مدیر پروژه در مراقبت‌های بهداشتی، پروژهها را در بیمارستان‌ها و سایر مراکز مراقبت‌های بهداشتی هدایت می‌کند. مدیران پروژه‌های مراقبت‌های بهداشتی اغلب باید درک خوبی از قوانین مراقبت‌های بهداشتی داشته باشند.
- بازاریابی: یک مدیر پروژه در بازاریابی ممکن است در یک شرکت فناوری، شرکت تبلیغاتی، خرده فروش بزرگ یا هر تعداد سازمان دیگری که بازوهای بازاریابی دارند کار کند. پروژهها می‌توانند شامل کمپین‌های بازاریابی، تلاش‌های تحقیقاتی و راه اندازی محصول جدید باشند.
مطالعه بیشتر: آشنایی با مراحل کنترل پروژه
انواع مدیران پروژه
در بالا به انواع مدیریت پروژه اشاره کردیم و دیدیم که مدیریت پروژه انواع و روش‌های مختلفی دارد اما در مورد خود مدیران پروژه چطور؟ چه نوع مدیران پروژه‌ای موثرتر هستند؟ اگر یک مدیر استخدام در سازمانی هستید، چه چیزی را باید در یک نامزد جست و جو کنید؟ تفاوت در شخصیت و سبک رهبری می‌تواند از مدیری به مدیر دیگر متفاوت باشد و منجر به نقاط قوت طبیعی و نقاط کور شود.
گزارشی در سال 2017 که توسط هاروارد بیزینس ریویو منتشر شد، شخصیت‌های مدیر پروژه را به چهار نوع مختلف تقسیم می‌کند: مجری، پیامبر، متخصص و قمارباز [1]. دانستن نحوه عملکرد شما یا سایر مدیران پروژه می‌تواند در تشخیص اینکه چه نوع سبک مدیریت پروژه برای موقعیت مناسب است مفید باشد.
- مجری: یک مجری در راستای استراتژی رشد فعلی شرکت می‌ماند و یک رهبر قابل اعتماد در پروژهها است. بر اساس این گزارش، وجود این نوع مدیران پروژه به عنوان یکی از مهم‌ترین موارد در شرکت برای اجرای پروژهها ضروری است. با این حال، انواع دیگر مدیران برای کشف فرصت‌های رشد، به ویژه در بلند مدت، ارزشمند هستند.
- پیامبر: پیامبر ممکن است لزوماً در استراتژی فعلی شرکت نباشد، اما چشم‌انداز بلندمدتی دارد و می‌تواند در دیدن فرصت‌های رشد جدید مفید باشد.
- کارشناس: متخصص یک تحلیلگر آموزش دیده است که بر اساس اطلاعات و توصیه‌ها تصمیم می‌گیرد. می‌توان به آنها برای تصمیم گیری صحیح تجاری اعتماد کرد و ممکن است فرصت‌هایی را خارج از استراتژی‌های فعلی دنبال کنند.
- قمارباز: قمارباز در استراتژی موجود باقی می‌ماند، اما ممکن است به دلیل کمبود داده نتواند موفقیت سرمایه گذاری خود را پیش بینی کند. آنها ممکن است روی فرصت‌های رشد جدیدی که با تحلیل نادیده گرفته شده‌اند، شرط‌بندی و پیدا کنند.
